sobota, 26 października 2019

Mareza - epitafia przydrożne.

Jadąc drogą nr 518 z Kwidzyna na północ, bardzo szybko, po przecięciu nowej 90-tki, dojechać można do miejscowości Mareza. Nazwa wzięła się od nazwy jeziora, które na tym terenie zostało utworzone przez Wisłę jeszcze w okresie krzyżackim - Mariensee.
Zaraz po przejechaniu mostu nad Liwą, po lewej stronie drogi nie sposób nie zauważyć dwóch steli stojących w cieniu okazałego kasztanowca. Całość małego cmentarzyka otoczona jest drewnianym ogrodzeniem - wyznacza one prawdopodobny zasięg terenu przeznaczonego na pochówki. 



Cmentarzyk przynależał do majątku Schloss Mareese, który powstał w 1607 roku na skutek reorganizacji dóbr książęcych obejmujących Marezę. Sam cmentarzyk powstał pod koniec XVIII wieku. Na dzień dzisiejszy podziwiać można dwie późnorokokowe stele - bogato zdobione i "opisane", co charakterystyczne dla ewangelickich nagrobków. W zasadzie owe "bogactwo" wyklucza mennonickie pochodzenie steli. Drugą przesłanką jest fakt iż w tamtym okresie skupisko rodzin mennonickich znajdowało się dalej na północ, w okolicy dzisiejszych Barcic, który to rejon został zamieszkały przez osadników, którzy zostali zmuszeni do opuszczenia rozlewisk Niemna w okolicach Tylży (ale tym później i przy innej okazji).
W roku pańskim 1885 właścicielami majątku  Schloss Mareese byli Jan i Henryk Ehms i ich już określa się jako mennonitów, po nich, od 1906 roku dobra przejęła rodzina Tgahrt. 
Z kolei przed Ehmsami majątek był w posiadaniu Bromunda [SIC - te imiona !] Schwarza, szefa związku wałowego i właśnie to nazwisko pojawia się na stelach.



Johann Ernst Schwartz ( najprawdopodobniej królewski architekt/projektant z Nowego Dworu) i jego brat Peter
Front:
GRABMAHL DESZ EHBAREN
IOHANN ERNST
SCHWARTZ
KÓNIGL: TEUCHGESCHWORNETT
AUFF NEUHOFFEN
IST GEBOHREN ANNO 1715 D: 22 DECBR.
GESTORBEN ANNO 1802 D: 10 FEBR.
UND SEIN BRUDER
PETER SCHWARTZ
GEBOREN ANNO 1750 D: 25 FEBR.
GESTORBEN ANNO 1797 D: 25 JULY
FUR SICH UND SEINE FAMILY.




 Tył:
STILL IST DAS GRAB
HIER HERRSCHT DIE VERWESUNG
UND KALTE FINSTERNIS
HIER RUE ICH SANFT
HARRE DER ERLÓSUNG
SIE KOMT GEWISZ
WEN EINST DIE HUGEL
ORDEM RICHTER BEBEN
DER UNSERM STAUBE GLANZ
UND OTHEM GIEBT
DEN WACH ICH AUFF
SEHE IN WONNE LEBEN
DEN MEINE SEELE LIEBT.

W bardzo wolnym tłumaczeniu :
Oto Grób jest 
gdzie Rozkład panuje
i Ciemność Zimna
Tutaj w Pokoju spoczywam,
Zabawienia oczekuję, które nadejdzie niechybnie
Najpotężniejszy Osądzonym będzie
i w proch powędruje.
Moja Dusza obudzi się
do życia w Błogości.


Stela syna Johanna Ernsta Schwartza - Petera Schwartza (zarządcy majątku z Kwidzyna)
Front:
HIER RUHEN IN GOTT
DIE GESEINE DES EHBAREN
PETER SCHWARTZ
GEWESENER GROSSDORFER
IN MARIENWERDER
IST GEBOREN ANNO 1778
D: 31 IANUARY
UND GESTORBEN ANNO 1798
D: 3 JULY
DESZ TEUCH GESCHWORNEN
IOHANN ERNST SCHWARTZ
VON NEUHOFFEN ELSTER SOHN
FUHR SICH UND SEINE ERBEN

Tył:
HIER RUHT
 IN SEINEM GOTT
 VON ALLER NOTH
 UND SCHMERTZEN
 DURCH EINEM
 SEELGEN TODT
BEFRE UNDT
 AN JESU HERTZEN